Vandaag zetten we een overbekend spellingsonderdeel in de spotlight, in het kader van Meimaand Spellingmaand bij HVdS: werkwoordspelling (ook wel de d’tjes en de t’jes genoemd). In onze spellingtrainingen merken we dat cursisten daar graag ver bij weg blijven: Nee hoor, dat lukt me vanaf de basisschool al niet, laat maar zitten. Of: Zodra ik de term kofschip hoor, haak ik af. Hou erover op, het is bij mij verspilde moeite. Dat vinden we zonde! We zijn er namelijk van overtuigd dat iedereen het kan. Om je te helpen veelgemaakte fouten uit de weg te gaan, zetten we vandaag drie misverstanden op een rij. Hopelijk helpen we ze zo met elkaar de wereld uit.
Je herinnert je van de basisschool vast de uitspraak stam+t nog wel. Dat wordt vaak gezegd over de manier waarop je de derde persoon enkelvoud van de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd vormt. Dat is alleen niet waar. Je vormt die met ik-vorm+t. De stam is namelijk het hele werkwoord min en, terwijl de ik-vorm de vorm is die na ik komt. Zo is de stam van beloven, belov en de ik-vorm beloof.
Dat maakt nogal wat uit als je een voltooid deelwoord gaat vormen. De regel is namelijk dat je bepaalt of er een d of t aan het einde van het voltooid deelwoord komt, op basis van de laatste letter van de stam. Zit die in het kofschip? Dan volgt er een t. Zit die niet in het kofschip? Dan volgt er een d. Als voor jou de stam en de ik-vorm hetzelfde zijn, ga je hier gemakkelijk de mist mee in. Als je bij beloven namelijk naar de laatste letter van de ik-vorm kijkt, zie je een f en die zit in het kofschip. Dat brengt je tot de uitkomst: ik heb dat belooft. Kijk je naar de stam, dan zie je een v en die zit niet in het kofschip. Dat brengt je tot de juiste uitkomst: ik heb dat beloofd. Kijk dus altijd naar de laatste letter van de stam als je een voltooid deelwoord wilt vormen.
Stel dat je de volgende twee zinnen compleet moet maken: De man lach…e erg hard. De vrouw verwonder…e zich daarover. Je zou niet de eerste zijn die daar lachtte en verwonderdde van maakt. Omdat er veel persoonsvormen in de verleden tijd zijn die inderdaad met dubbel t of dubbel d geschreven worden, zien lachtte en verwonderdde er niet eens zo verkeerd uit. Toch zijn ze dat wel.
Onthoud dat je bij een persoonsvorm in de verleden tijd alleen -te of -de mag toevoegen. Als de ik-vorm van het woord toevallig al op een t of d eindigt, krijgt het woord in de verleden tijd daarmee een dubbele t of een dubbele d (beantwoordde, sprintte). Woorden die in de ik-vorm niet eindigen op een t of d, krijgen er in de verleden tijd maar eentje bij: ik lach, ik lachte en ik verwonder, ik verwonderde.
Dit misverstand klinkt wat ingewikkeld, maar in de praktijk kan het zomaar zijn dat jij je hier ook schuldig aan maakt. Zo is het in het verleden vast weleens gebeurd dat je bij het eten van een te hete pizza je tong verbrandde. Een half uurtje later blijkt dan dat je nog steeds last hebt van je verbran…e tong. Maar hoe schrijf je dat? Het is een veelgemaakte fout om verbrandde uit de eerste zin gewoon te kopiëren en te zeggen dat je nog steeds last hebt van je verbrandde tong. Dat klopt niet. De regel is dat als je een werkwoord bijvoeglijk gebruikt, je ‘m zo kort mogelijk schrijft. Het is dus de verbrande tong.
En? Viel het mee of leefden de misverstanden die we zojuist op een rij zetten ook bij jou? Weet dan dat je onze training Spelling en taalvaardigheid deze maand met maar liefst 20% korting kunt volgen! In de training leer je alle ins en outs van de Nederlandse spelling en laten we je zien dat iedereen z’n werkwoordspelling kan verbeteren. Je kunt de training zowel persoonlijk als in een groep op 20 mei volgen. Vermeld bij je inschrijving de code ‘MEI2021’ en we verrekenen de korting. Als je eerst meer informatie wilt, kun je ons bereiken via info@hvds.nl of 035 623 77 85. Een uitgebreide omschrijving van de training vind je hier. Wie weet tot snel!
10 | 05 | 2021 | door: Ave Luth