Een brief uit 1916 als voorbeeld nemen voor brieven uit 2016, kan dat? Wij schrijven inmiddels toch een stuk moderner? Vreemd genoeg blijken brieven uit het begin van de vorige eeuw met name qua toonzetting nog steeds een uitstekende leerschool. Een pleidooi voor meer vitamine R (=relatie), vanuit de loopgraven.
Arthur Knaap was een jongen die zich in de Eerste Wereldoorlog als vrijwilliger aanmeldde bij het Vreemdelingenlegioen om mee te vechten aan Franse zijde. Vanuit de loopgraven schreef hij in 1916 enkele brieven aan zijn familie en zijn vriendin. Ik citeer hier graag de openings- en slotzin van een brief aan zijn vriendin:
Lieve Mies,
Wees niet boos, dat ik zoo lang gewacht heb om je te antwoorden, maar op het oogenblik mankeert de tijd me dikwijls, daar wij weer in de loopgraven zitten en de onmiddellijke nabijheid van den vijand ons dwingt op onze hoede te zijn. […]
Schrijf mij gauw, wil je, en wees gezoend door
ARTHUR
Natuurlijk is een liefdesbrief vanuit een loopgraaf niet een op een om te zetten naar een zakelijke brief van nu. Maar wat opvalt aan de opening en het slot van Knaaps brief is niet alleen hoe direct en modern hij schrijft (als we de spelling even negeren), maar vooral hoe veel gevoel hij in zijn opening en slot legt, met formuleringen als wees niet boos en weet je gezoend door. Bovendien ook een originele opening en een originele slotzin. Dat past natuurlijk in een passievolle liefdesbrief, maar ook een zakelijke brief zou wel wat meer elementen mogen bevatten die de relatie met uw lezer benadrukken.
Want hoe gek het ook klinkt, met elke brief die u schrijft, gaat u een relatie aan met uw lezer. En die relatie moet doorklinken in de toon die u hanteert. Met name de opening en het slot van uw brieven zijn dé plekken waarin u zich op het tonale vlak kunt onderscheiden. En dan hoeft u uw klanten niet meteen te gaan zoenen, maar laat wel blijken dat u zich in hem verplaatst hebt en probeer eens af te wijken van de gebaande paden. Wees empathisch en toon uw begrip en gevoel; bezuinig bijvoorbeeld nooit op woorden als graag, bedankt, hartelijk, met veel plezier, helaas, excuses, tot onze spijt etc. Deze woorden voegen de broodnodige relatie-vitamines aan uw brieven toe.
Helaas staan anno 2016 nu juist de openings- en slotzinnen van brieven bol van de clichés en is een persoonlijke touch vaak ver te zoeken. De inhoud wordt gebracht, zonder aandacht te hebben voor de relatie met de lezer en een daarbij passende toon te vinden. Wat dat betreft schreef Arthur Knaap in 2016 vanuit de loopgraaf een stuk inlevender, origineler, directer en moderner dan menig schrijver dat nu vanuit zijn kantoorstoel doet. Misschien waren bepaalde dingen vroeger toch echt beter.
Henri Raven, trainer-adviseur
29 | 06 | 2016 | door: Ave Luth