Rillingen op je rug?

Woorden… je houdt ervan of je houdt er niet van. Iedere taalgebruiker heeft bewust of onbewust wel een afkeer van sommige woorden. Vaak zijn dat woorden afkomstig uit bepaalde groepen in onze samenleving  en soms zijn het woorden die in een hype boven komen drijven. In protestantse kringen spreekt men over een gezindte, ten tijde van Pim Fortuyn kwam het woord gedachtegoed in zwang. Nu zingen ze in een Nederlandse Pegida-demonstratie: “Wir sind das Volk”. Lees en huiver.

Wir schaffen das!

Ooit werd de vereniging Onze Taal opgericht in de strijd tegen germanismen in de Nederlandse taal. Na de Tweede Wereldoorlog hadden germanismen in de Nederlandse taal begrijpelijkerwijs weinig kans, maar inmiddels is de invloed van het Duits op onze taal weer stijgende. Ieder zichzelf respecterende gemeente organiseert tegenwoordig wel een keer een Fest, of dat nu een Kulturfest is of een Rioolfest (dat Hilversum een aantal maal organiseerde).

In de strijd om het wel of niet toelaten van vluchtelingen staat de Gutmensch voor de zogenaamde slappe linkse hap, terwijl de Wutbürger geen nieuw product van McDonalds is, maar het rechtse deel van het spectrum vertegenwoordigt. Daarbij gaat de strijd om de Willkommenskultur. De nieuwste aanwinst is het mooie woord Freiwild, in de zin “Vrouwen zijn geen Freiwild”. Dat sommige begrippen al een vernederlandste variant hebben, zoals goedmens en welkomstcultuur, onderstreept alleen maar de acceptatie van deze woorden.

Afschuwelijke woorden

Sommige mensen krijgen van de onnozelste woorden al rillingen op hun rug. Volkskrantcolumniste Elma Drayer serveert in de krant van 11 januari 2016 een paar woorden af. Ze wil een verbod op ongewenste woorden en dat zijn volgens haar:

• “plek” in plaats van “plaats”: bijvoorbeeld in “Dit woord staat op plek 3 in de lijst.”
• “aangeven” in plaats van “zeggen” of “laten weten”: bijvoorbeeld in “De VVD geeft aan niet met de PVV te willen regeren”
• “framen”, hiervoor geeft ze geen alternatief.

Framen is natuurlijk communicatiejargon dat te pas en te onpas wordt gebruikt, maar een verbod lijkt me teveel eer. Misschien moet Drayer een paar jaar als beleidsambtenaar bij de overheid gaan werken, dan raakt ze wel van haar overgevoeligheid af.

Deze afkeer van bepaalde woorden is meestal nogal persoonlijk. Max Pam valt in dezelfde krant over het veelvuldig gebruik van het bezittelijk voornaamwoord jouw in plaats van uw. En laatst moest ik nog iemand reanimeren die onwel was geworden van het woord mensenmens. Dat was ook wel heel erg.

Gruwelijkheden uit Den Haag

Wouter Bos komt in De Volkskrant ook met een rijtje woorden. We kenden natuurlijk al het Boekesteyntje (ongewild uit de school klappen als de microfoon nog open staat), maar met deze aanvulling wordt het een op zichzelf staand genre:

• Het Duivesteijntje: heel lang je poot stijf houden en op het laatst toch meebewegen.
• Het Ivootje: iedere discussie afsluiten met “Zo dat gaan we doen”, ook als iedereen het tegenovergestelde adviseerde.
• Het JeePeetje: iedere chaotische discussie samenvatten met “Zo… dat is duidelijk”.
• Het Korthalsje: als laatste spreker reageren met herhaling van de vorige sprekers. Hoef je de stukken tenminste niet te lezen.
• Het Brammetje: als uitgerangeerd politicus reageren op actuele kwesties.

Bos’ lijstje verdient wel enige modernisering. Je kunt er met gemak nog een aantal aan toevoegen: de Geert, het Van Miltenburgje, een Teeven(deal)tje, een Pechtoldje en waarschijnlijk is er ook wel een Woutertje te vinden.

Willem Hendrikx