Shooting the Messenger

De media hebben het weer gedaan! Dit dankbare en gemakkelijke frame is actueler dan ooit. Van de Amerikaanse president Trump tot de ieniemienie partijtjes in Nederland, zoals DENK of het Forum voor Democratie: allemaal zien ze de media als hun vijand.

Het frame kent veel varianten: de media zijn partijdig, de NOS is de poortwachter van het partijkartel (Baudet), de media als de poortwachters van de gevestigde orde (Kuzu), de linkse pers (over de mainstream pers in Nederland). Natuurlijk maakt Trump het helemaal bont met zijn voortdurende aanvallen op de Amerikaanse media en zijn verwijt dat zij niet zijn versie van de (alternatieve) feiten volgen.

Weg met de NPO

Wilders’ PVV is ook geen groot liefhebber van de Nederlandse pers in het algemeen en van de NPO in het bijzonder. Alleen in verkiezingstijd zoekt Wilders noodgedwongen nog weleens contact met een journalist voor een interview, maar meestal mijdt hij ze als de pest. En waar de PVV’ers in 2012 de NPO nog alleen wilde bekorten op subsidie, pleiten ze nu voor de totale opheffing van de publieke omroep.

Lügenpresse

Shooting the Messenger is al een oud frame, dat regelmatig door partijen, maar bijvoorbeeld ook door vele dictators wordt opgepoetst. De eerste stappen van autocratische leiders als Poetin of Erdogan is meestal het bekritiseren van de vrije pers, waarna ze snel starten met het uitschakelen van de vrije nieuwsgaring door het breidelen van de pers. Inmiddels wordt nu zelfs in sommige Westeuropese landen, in navolging van Hitler, gefulmineerd tegen de “Lügenpresse”.

Bekende drogreden

Vaak wordt het frame van Shooting the Messenger of Blame the Messenger gebruikt bij regelrechte aanvullen op de pers. Het fungeert dan als een drogreden (voor de liefhebbers: een Argumentum ad Hominem). Men verwijt dan de pers niet eerlijk te zijn, of te werken vanuit valse of geheime motieven, en probeert daarmee de informatie of de boodschap die pers verstrekt in een kwaad daglicht te zetten.

DENK fulmineert tegen NRC

In Nederland is met name DENK een mooi voorbeeld hoe zoiets werkt. Op dit moment zijn DENK en NRC Handelsblad in een “fittie” verwikkeld, waarbij DENK het blad voor alles en nog wat uitmaakt.

Kuzu, lijsttrekker van DENK

Effectiviteit

In landen met een sterke pers en een sterke scheiding der machten (wetgevende, gerechtelijke en uitvoerende macht) is het vaak een zwakke strategie, die weinig resultaat oplevert. In landen met een zwakkere democratische traditie (bijvoorbeeld China of Rusland) kan het een effectieve strategie zijn om de bevolking op het “juiste spoor” te houden.