We zijn buren, we vormen samen nog geen halve procent van de wereldbevolking en we spreken dezelfde taal. Toch is ons dagelijks woordgebruik heel verschillend. Dit blijkt ook uit de jaarlijkse verkiezing van het Woord van het jaar door Van Dale in Nederland en België. Om uw woordenschat wat uit te breiden, neem ik de uitslag van 2015 met u door.
De Belgen en Nederlanders konden stemmen op woorden in verschillende categorieën: jongerentaal, lifestyle, sport & amusement, economie en politiek. Daarnaast werd er één Woord van het Jaar gekozen. Er zijn maar weinig woorden die in de lijstjes van beide landen voorkomen, maar het woord sjoemelsoftware is er een van. Dat woord ontstond nadat bekend werd dat Volkswagen auto’s uitrustte met software waarmee kon worden gefraudeerd. In Nederland eindigde dit woord op de eerste plaats en in België op de tweede.
Het Woord van het Jaar in België is kraamkost, een woord dat in Nederland niet bekend is en in België gebruikt wordt om een maaltijd mee aan te duiden die als cadeau voor een pas bevallen moeder en haar gezin moet dienen.
De top drieën in de eerder genoemde categorieën verschillen per land. Zo eindigde het woord stoofvlees-frietdag op de tweede plek van de categorie lifestyle in België. 1 maart 2015 werd door de Vlaamse tv-kok Jeroen Meus uitgeroepen tot nationale stoofvlees-frietdag. In het tv-programma Dagelijkse Kost werd dat gerecht namelijk massaal verkozen tot hét Vlaamse gerecht.
Een lifestylewoord dat in Nederland is ontstaan en in Vlaanderen juist onbekend is, is het woord scheurjurk. Dat woord was opeens overal op internet te vinden dankzij zangeres Trijntje Oosterhuis. Zij verscheen op de repetities van het Eurovisie Songfestival met de meest besproken jurk uit 2015. De jurk had een naveldiep decolleté, waarvan de randen eruit zagen alsof ze waren ingescheurd.
Maar ook het verschil in ontwikkelingen in de politiek van beide landen zien we terug in de uitslag van de verkiezing. In de categorie politiek behaalde het woord stiekemgate de tweede plaats in Nederland. Nadat er geheime informatie was gelekt door een lid van de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (in de wandelgangen de commissie Stiekem), stelde de Tweede Kamer een onderzoek in naar het lek. Het woord stiekemgate werd gebruikt in de berichtgeving over de gelekte informatie.
De Vlaamse politiek kwam met het woord meeuwenpatrouille. Naar aanleiding van de overlast van meer dan 10.000 meeuwen in de kustplaatsen van België werden speciale teams benoemd tot meeuwenpatrouille. Deze teams haalden onder andere de nesten van de vogels weg en prikten eieren door.
Een laatste categorie waarin België en Nederland verschillende woorden kennen, is de categorie sport & amusement. Het woord pauzeknopreclame belandde in deze categorie in België op nummer 1. Het woord ontstond doordat de Vlaamse SBS-zenders een oplossing bedachten voor het feit dat digitale tv-kijkers alle reclames doorspoelden. Als de kijker nu op de pauzeknop drukt bij programma’s die SBS-zenders VIER en VIJF uitzenden, volgt er een tv-reclame, waardoor adverteerders toch inkomsten binnenkrijgen. Nederlandse tv-zenders hebben dit fenomeen nog niet geïntroduceerd.
Een woord dat in Nederland opkwam is speeljuweel. Het NRC Handelsblad bedacht dat woord voor slimme gadgets als het horloge van Apple. Met het horloge kun je notificaties ontvangen van je telefoon, je stappen tellen tijdens het hardlopen en de lampen in je huis uitdoen.
13 | 01 | 2016 | door: Willem Hendrikx