In de 19de eeuw ging men ervan uit dat goede manieren samenhingen met zelfverloochening. De ander kwam altijd op de eerste plaats en je moest je zelf dienend opstellen. Hoewel onze omgangsvormen drastisch veranderd zijn, vind je nog steeds restanten van die nederigheid in onze brieven (en e-mails). Nog steeds durven cursisten een zin niet met ‘ik’ te beginnen en willen ze ‘u’ het liefst met een hoofdletter schrijven. Hoe kan dat nou?

Briefschrijvers aan het woord

Laat ik eens beginnen met een paar citaten van mijn cursisten. Deze vallen alle in de categorie ‘Ik heb toch niet met ze (= de lezers) geknikkerd!’:

• “Je kunt een e-mail niet beginnen met ‘beste’. Het moet altijd ‘geachte’ zijn.”
• “‘Ik’ gebruiken in een officiële brief kan echt niet!”
• “Dat is niet netjes. Dat heb ik vroeger op school zo geleerd.”
• “Bij ons schrijven we altijd ‘hopen’. ‘We vertrouwen erop’ of ‘We gaan ervan uit’ is veel te opdringerig.”
• “Ik vind ‘U’ een hele normale schrijfwijze. Dat is toch niet ouderwets? Dat hoort gewoon zo. Je geeft respect.”

Lachen met zo’n trainer

Meestal doe ik een paar suggesties hoe je de relatie tussen de schrijver en de lezer wat moderner en gelijkwaardiger kunt maken. Meer kunt laten aansluiten bij de tijdgeest. Dan verander ik ‘We hopen u hiermee van dienst (!) geweest te zijn.’ in ‘Ik vertrouw erop dat uw vraag hiermee beantwoord is.’ Vaak worden deze suggesties met ongeloof of gelach ontvangen. “Hahaha, ik schrijf de volgende keer gewoon: ‘Doei, dat was het.’ Mag dat ook?”

Het andere uiterste

In 2014 schreef Corinne Keijzer een blog op Marketingfacts onder de titel ‘Hej ik heb toch niet met je geknikkerd’. De ‘je’ in deze titel was Ikea. Keijzer was door hen benaderd op Twitter met de aanhef ‘Hej Corinne’. Ze vond dit veel te informeel en vele twitteraars waren het roerend met haar eens. Opvallend is overigens dat Keijzer met de aanhef ‘hi’ geen problemen heeft; ze vindt dat “totaal niet storend”. Dat maakt het er niet gemakkelijker op…

Niet knikkeren dus

De uitroep van mijn cursisten “Ik heb toch niet met ze geknikkerd.” blijkt dus ook bij de lezers te leven. So far so good. Een gepaste afstand tussen schrijver en lezer is gewenst. Maar hoe je die bereikt weten veel schrijvers niet. Tussen ‘Hej’ en ‘Geachte’ gaapt voor hen een groot gat. En daarin springen en op onderzoek uitgaan is enger dan gewoon vasthouden aan je ‘nette’ stijl. Of, voor de dapperen, er helemaal overheen springen naar het Hej-kamp.

Wat vindt u/vind jij hiervan? Mail het me: abuurman@hvds.nl. Ik ben zeer benieuwd naar de reacties!

Annelies Buurman, trainer