Jaarverslagen van beursgenoteerde ondernemingen scoren steeds hoger als het gaat om transparantie. De jaarverslagen die in 2020 verschenen zijn, scoren 7% hoger dan in 2019 en 35% hoger dan in 2016. Dit blijkt uit het jaarlijkse Jaarverslagenonderzoek, dat dit jaar voor de 26ste keer werd gehouden door de Hogeschool Leiden. Maar ondanks deze stijging scoort het gemiddeld jaarverslag nog steeds onvoldoende: 4,2.

De Hogeschool Leiden onderzocht 75 jaarverslagen: 25 van ondernemingen die genoteerd staan aan de AEX, 25 uit de AMX (Mid Caps) en 25 uit de Ascx (Small Caps). Grote ondernemingen zijn over het algemeen transparanter dan kleine, nieuwkomers doen het slechter dan ondernemingen die langdurig aan de beurs genoteerd zijn. Interessant is dat volgens de onderzoekers de stijging in transparantie correleert met de stijging van de AEX. De onderzoekers suggereren geen oorzakelijk verband, maar geven wel aan dat er in jaren met stijgende koersen meer positief nieuw is te brengen.

Acht dimensies

De jaarverslagen zijn onderzocht op acht dimensies: duurzaamheid, innovatie en ondernemerschap, strategie en positionering, diversiteit en cultuur, klanten, HRM, benchmarking en tot slot leiderschap en communicatie. Elk van die dimensies is onderzocht op 16 criteria, waarbij voor elk van de criteria één punt is te verdienen. Uiteindelijk resulteert de beoordeling in een rapportcijfer van minimaal 0 en maximaal 10 punt. ASML is met 7,3 de winnaar, hekkensluiter Heineken kwam niet verder dan 1,0.

Slecht nieuws

Wat in elk geval een grote uitdaging is voor transparantie is de wijze waarop de grote ondernemingen omgaan met slecht nieuws. Hogeschool Leiden noemt als voorbeeld ABN AMRO, die in het verslagjaar een boete van 2 miljoen euro kreeg van de Autoriteit Financiële Markten. Ook kwam in dat jaar in de openbaarheid dat ABN AMRO bij de fusie met Fortis alle vijf miljoen Fortis-klanten het vlaggetje ‘veilig’ had gegeven, zonder dat ze gescreend zijn. Maar hoewel de bank in zijn jaarverslag 98 pagina’s aan risicomanagement besteedt, komen deze ‘incidenten’ daarin niet aan de orde.

Diversiteit

Wat verder opvalt in de jaarverslagen is dat de meeste bedrijven de verplichte thema’s wel noemen, maar dat ze weinig concreet maken wat ze daar precies aan doen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de paragrafen over diversiteit, inclusiviteit en cultuur. Veel bedrijven hebben lovenswaardige ambities, maar als het gaat om de uitwerking beperkt die zich vaak tot het aantal vrouwen in topposities. Daarmee gaat het overigens wel goed: in de raden van bestuur is het aandeel vrouwen nu 31%, in de raden van commissarissen 36%. Maar uit het onderzoek blijkt ook dat 16 ondernemingen nog steeds geen vrouwen in hun raad van bestuur of raad van commissarissen hebben.

Erik van der Spek