Mijn cursisten hebben het helemaal gehad met hun lezers. Zelf doen ze ontzettend hun best een korte en bondige tekst te schrijven, maar die lezers….“Ze lezen er gewoon overheen.” Vaak zijn ze ook ronduit verontwaardigd over hun lezers “Het staat er toch duidelijk in?!” Nu is het natuurlijk altijd gemakkelijk om iemand anders de schuld te geven, maar daar schiet je als schrijver, en als schrijftrainer, niets mee op. Je kunt je maar beter aanpassen aan die ‘slechte’ lezers.

Slechte lezers bestaan niet

In mijn trainingen zeg ik altijd dat slechte lezers niet bestaan. Niet omdat dat zo is, maar omdat je je lezer toch niet kunt veranderen. Je kunt hem met je tekst niet ‘opvoeden’ tot goede lezer. Zo gaat een lezer een onbegrijpelijk woord echt niet opzoeken in een woordenboek, zoals een cursist vorige week suggereerde. En ook zal een lezer niet blijven zoeken naar het precieze doel of de boodschap als deze niet op een logische plaats staan. Ga dus uit van de lezer en pas je daaraan aan. Als je gelezen wilt worden tenminste…

Waarom worden mijn teksten zo slecht gelezen?

De eerste stap is erachter te komen waarom je lezer niet alle (belangrijke) informatie uit je tekst heeft gehaald. Zaken als concentratieproblemen, tijdgebrek en slordigheid van de lezer laat ik hier buiten beschouwing. Daar kun je als schrijver nu eenmaal niet zoveel aan doen. Wat je wel kunt doen is je tekst checken op structuur, de hoeveelheid informatie en ‘scanbaarheid’. Maak je teksten kort en bondig. Zorg ervoor dat het aan jou als schrijver in ieder geval niet gelegen heeft!

De gedachtegang van de lezer als basis voor de tekststructuur

Veel schrijvers gebruiken hun eigen gedachtegang als structuur van de tekst. Ze beginnen met algemene informatie en ‘trechteren’ dan naar de conclusie toe. En de lezer maar raden waar het heen gaat… Handig voor jezelf als schrijver, maar voor je lezer is dit een afhaker. Vooral als hij van nature al een geringe concentratie heeft. Gebruik daarom altijd de ‘piramidestructuur’: belangrijkste informatie bovenin gevolgd door een toelichting, uitleg of argumentatie.

Alleen ‘interessante’ informatie graag

Ga niet uit van wat jij wilt vertellen, maar van wat je lezer wil weten. En bedenk ook wat hij waarschijnlijk al weet. Niets zo vervelend voor lezers als een tekst met al bekende informatie of overbodige informatie. Geen wonder dat hij dan stukken overslaat en zelf in de tekst op onderzoek uit gaat. Tip: maak voor het schrijven een lijstje met mogelijke vragen van je lezer over het onderwerp. Zorg ervoor dat je deze in ieder geval beantwoordt.

Laat je lezer scannen!

Je lezer heeft nog meer te doen dan jouw tekst lezen. Zorg daarom dat informatie snel vindbaar is:

• Gebruik koppen en tussenkoppen en zorg ervoor dat ook deze een samenhangend verhaal vertellen. Maak je koppen langer dan één woord. Dat maakt ze concreet.
• Maak een opsomming als dat duidelijker is.
• Schrijf korte alinea’s: tussen de drie en zeven regels is een prima lengte.

Wil je ook graag gelezen worden? Schrijf je dan in voor onze lenteworkshop Kort en Bondig schrijven op maandag 9 april.

Annelies Buurman