Julia

De drukke onderzoeksmaanden zijn voorbij! Weken van analyseren, interpreteren, verbanden zoeken en schrijven zijn achter de rug. Al dit werk heeft geleid tot mooie, concrete en toepasbare producten. De combinatie van mijn deelonderzoeken heeft ons een goed beeld gegeven van wanneer afbeeldingen positief kunnen bijdragen aan patiëntfolders. Ben je benieuwd naar het resultaat van het onderzoek? Lees dan vooral verder!

Inzichten vanuit de literatuur
Zoals ik in mijn eerdere blog beschreef, bestond mijn onderzoek uit een literatuurstudie, een focusgroep en een lezersonderzoek. Uit het literatuuronderzoek bleek dat:

1. zorginstanties wettelijk verplicht zijn om patiënten goed te informeren over hun behandeling;
2. patiënten behoefte hebben aan schriftelijke informatie als aanvulling op de uitleg van een behandelaar.
3. steeds meer mensen moeite hebben met lezen en schrijven, of zelfs laaggeletterd zijn. En dat informatie in patiëntfolders lang niet altijd begrijpelijk is.

Deze drie punten geven aan dat er behoefte is aan duidelijke(re) patiëntfolders. Onderzoekers zijn ervan overtuigd dat afbeeldingen patiëntcommunicatie kunnen verbeteren. Vooral laaggeletterden lijken baat te hebben bij afbeeldingen bij hun informatie. Er bestaat alleen geen vaste formule voor wanneer afbeeldingen ‘werken’. Genoeg reden voor mij dus om op zoek te gaan naar handvatten voor foldermakers!

In gesprek met experts
De praktijk
In de focusgroep hoorde ik ervaringen van experts met diverse achtergronden: tekstproductie, visuele communicatie, patiëntvoorlichting, laaggeletterdheid, ontwerp van afbeeldingen, of een combinatie daarvan. Deze experts zien vooral voordelen van het gebruik van afbeeldingen in patiëntinformatie, maar constateren dat afbeeldingen vaak niet genoeg prioriteit krijgen in de praktijk. Het is een kostbaar proces om afbeeldingen te ontwerpen, ontwikkelen en testen. En bestuurders zien hier niet altijd het belang van in. Daarom denken de experts dat het zinvol is om afbeeldinggebruik op te nemen in het interne communicatiebeleid van een organisatie.

Tips voor afbeeldingen
De experts benadrukken dat afbeeldingen snel verwarrend kunnen zijn als ze niet goed gemaakt zijn. Ze geven daarom verschillende tips om afbeeldingen eenvoudig, duidelijk en begrijpelijk te houden:

• Houd afbeeldingen eenduidig: leg bijvoorbeeld één handeling, één bijwerking of één stap uit een procedure uit in een afbeelding om verwarring te voorkomen.
• Denk goed na over waarom je een afbeelding aan de tekst toevoegt. En controleer vervolgens of de afbeelding dit doel ook echt dient. Zo voorkom je dat er willekeurige afbeeldingen bij teksten staan die mogelijk alleen maar verwarring zaaien.
• Maatwerk is belangrijk: overweeg wat het beste werkt voor de specifieke doelgroep en past binnen de capaciteit en het budget.
• Zorg dat de afbeelding aansluit op de inhoud van de tekst. Laat je op een afbeelding bijvoorbeeld zien hoe een patiënt een mitella kan omknopen, maar noem je nergens in de tekst de mitella? Dan leidt de afbeelding mogelijk alleen maar tot verwarring. En minstens zo belangrijk: zet bij elkaar wat bij elkaar hoort – op dezelfde pagina dus!

Lezerservaringen met patiëntfolders
Tien taalambassadeurs vertelden mij tijdens het lezersonderzoek wat hen opviel aan verschillende patiëntfolders. De taalambassadeurs hadden verschillende leesstrategieën, waarbij sommigen vooral naar afbeeldingen en vetgedrukte woorden keken, terwijl anderen de folders grondig doorlazen. De laatste groep ondervond vooral moeilijkheden met complexe woorden, die veel voorkomen in de folders. Ongeacht hun leesstrategie geldt voor alle taalambassadeurs dat afbeeldingen in folders zorgen voor meer motivatie om door te lezen. Afbeeldingen zijn dus heel belangrijk!

Vooral bij moeilijke woorden zijn afbeeldingen onmisbaar. Bij de folder ‘Volair plaatletsel’ hadden de taalambassadeurs op basis van de titel geen idee waar de folder over ging, totdat ze een plaatje zagen met een vingerbreuk. We zien dus dat tekst eigenlijk niet zonder afbeeldingen kan, maar andersom geldt hetzelfde. Afbeeldingen zonder een duidelijke uitleg of goed bijschrift blijken vaak onbegrijpelijk.

Hoewel afbeeldingen de effectiviteit van patiëntfolders versterken, hebben deze ook een risico: lezers kunnen denken dat ze de informatie begrijpen door de afbeelding, terwijl ze de afbeelding eigenlijk verkeerd interpreteren. Dit risico benadrukt het belang van het testen van de folders bij de doelgroep. Een ander risico is dat sommige lezers het gevoel hebben dat ze door de afbeeldingen de tekst niet meer hoeven te lezen. Hierdoor missen zij mogelijk belangrijke informatie.

Resultaat onderzoek: bruikbare materialen voor foldermakers
Niet alleen kreeg ik tijdens de deelonderzoeken een goed beeld van het ontwikkelproces van afbeeldingen, ook gaven de deelnemers tientallen concrete adviezen over wanneer een afbeelding ‘werkt’. Om deze tientallen adviezen bruikbaar te maken, ontwikkelde ik materialen waarmee we het voor foldermakers makkelijker willen maken om afbeeldingen aan hun tekst toe te voegen. De input vanuit het literatuuronderzoek, de focusgroep en het lezersonderzoek heb ik verwerkt tot drie producten: (1) een stappenplan om afbeeldingen maken als standaard onderdeel op te nemen in het maakproces van patiëntfolders, (2) een keuzehulp voor het selecteren van een geschikt type afbeelding, en (3) een checklist om te controleren of de door jou gemaakte/gekozen afbeelding goed is.

Meer over dit onderwerp in ons webinar op 13 juni 2024!
Een beknopte versie van de checklist geven we alvast cadeau:

Ben je benieuwd naar de andere producten, of naar een overzicht van nog veel meer resultaten uit het onderzoek? Dan hebben we goed nieuws! Op donderdagmiddag 13 juni 2024 (14.00-16.00 uur) organiseren we het webinar Beeld en tekst: de ideale mix in patiëntfolders. Ben jij erbij? Meld je aan via deze link. Houd onze website en LinkedInpagina in de gaten voor updates.