Julia

De afgelopen maand is voorbij gevlogen – en wat heb ik veel interessante gesprekken gevoerd! In deze gesprekken ontdekte ik hoe we met afbeeldingen patiëntfolders kunnen verbeteren. Hoewel ik nog middenin de analyse van mijn onderzoek zit, deel ik alvast een paar interessante uitkomsten met jullie. Maar eerst: een korte opfrisser van mijn onderzoeksopzet.

Deelonderzoek 1: een focusgroep met experts
Op 15 november organiseerde ik een focusgroep met experts met diverse achtergronden. Een paar experts wisten bijvoorbeeld veel over laaggeletterheid en anderen over afbeeldingen in gemeentecommunicatie. Weer andere experts vertelden mij meer over de gang van zaken binnen een communicatieafdeling in een ziekenhuis of over het maakproces van afbeeldingen. Samen kwamen we tot een lijst met richtlijnen en tips voor het gebruik van afbeeldingen in patiëntfolders. 

Deelonderzoek 2: interviews met taalambassadeurs
Na de focusgroep ging ik in gesprek met tien taalambassadeurs. Dit zijn mensen die zelf moeite hebben gehad met lezen en schrijven en die zich nu inzetten voor duidelijkere communicatie van diverse organisaties. Met deze taalambassadeurs besprak ik een aantal patiëntfolders. Zo ontdekten we hoe afbeeldingen deze folders kunnen verbeteren. De taalambassadeurs lazen de folders op verschillende manieren: de een las een folder van begin tot eind en de ander keek vooral naar de afbeeldingen en de vetgedrukte woorden. Maar waar alle taalambassadeurs het over eens waren: afbeeldingen maken een tekst aantrekkelijker. 

En dan nu… een tipje (of drie) van de sluier!
Mijn verkennende onderzoek leverde veel interessante inzichten op. Maar een paar resultaten zijn extra opvallend: 

1. Denk na over het doel van een afbeelding: De experts zijn het over één ding eens: zorg ervoor dat je goed hebt nagedacht over waarom je een afbeelding wilt toevoegen aan een tekst. Een afbeelding moet een doel hebben, anders kun je deze beter weglaten. Dit advies was al bekend, maar uit mijn onderzoek blijkt dat een aanvulling op dit advies nodig is. 8 van de 10 taalambassadeurs gaven namelijk aan dat ze vaak ontmoedigd raken door een lange lap tekst zonder afbeeldingen. Met een afbeelding erbij is de kans groter dat ze de folder gaan lezen. Een afbeelding is dus beter dan geen afbeelding, zolang deze maar een duidelijk doel heeft. Denk dus wel goed na over het doel van je tekst en wat een afbeelding daaraan kan toevoegen.
   
   Voorbeelden van doelen voor afbeeldingen zijn: 
   – voorkomen dat de tekst te lang wordt – door te laten zien welke ingreep je gaat doen, in plaats van dit woordelijk helemaal te beschrijven;
   – informatie opknippen in stappen om het behapbaar te maken – bijvoorbeeld bij een routebeschrijving, een behandelplan of verschillende behandelopties; of
   – inspelen op de emoties van de lezer – je kunt bijvoorbeeld angst wegnemen door te laten zien hoe een symptoom eruitziet, zodat een patiënt zelf geen (mogelijk enge) dingen verzint. Of laten zien hoe een MRI-scan eruitziet, zodat een patiënt weet wat deze kan verwachten en minder spanning ervaart. 
   
   
2. Zorg dat de tekst duidelijk is: Hoewel mijn onderzoek over afbeeldingen gaat, blijkt uit beide deelonderzoeken dat de tekst allereerst duidelijk moet zijn. Pas daarna kan er over een geschikte afbeelding worden nagedacht. De taalambassadeurs noemden verschillende tekstuele problemen: moeilijke woorden, afkortingen, lange zinnen en irrelevante informatie (waardoor de tekst onnodig lang wordt en belangrijke info minder opvalt). Wil je de kernboodschap meer laten opvallen? Dan kan een afbeelding nuttig zijn: zet bijvoorbeeld een icoon van een telefoontje bij een telefoonnummer en een huisje bij een adres. 
   
   
3. Stem je tekst en de afbeelding af op de lezer: Over één advies zijn de experts en alle taalambassadeurs het unaniem eens: stem jouw folder, en de afbeeldingen in deze folder, áltijd af op de lezer. Dan pas is de folder effectief. Test de folder en betrek je lezers bij het maakproces van de folder. Ga na of de lezer de afbeelding duidelijk vindt en of de afbeelding eenduidig is.  

Stay tuned als je ook benieuwd bent naar de overige resultaten en uiteindelijke conclusies! Meer informatie volgt in de komende blogs.