Organisaties kiezen er steeds vaker voor om hun klanten aan te spreken met ‘je’ of ‘jij’. Zo stapte Nationale Nederlanden bijvoorbeeld over van ‘u’ naar ‘jij’. Ook ING en FBTO spreken hun klanten aan met ‘jij’ op de website. Maar ABN AMRO en Menzis, die in dezelfde branche opereren, blijven juist ‘u’ juist gebruiken als aanspreekvorm. De branche is dus kennelijk niet doorslaggevend voor het gebruik van ‘u’ of ‘jij’. Welke overwegingen zijn er dan voor deze aanspreekvormen? In dit blog vind je drie argumenten.
1. Status: sociale klasse
Vroeger, begin 20e eeuw, was het gebruik van ‘u’ en ‘jij’ een manier om status aan te geven. Het was simpel: door ‘u’ te zeggen bevestigde een spreker dat de gesprekspartner in een hogere sociale klasse zat. De aanspreekvorm ‘jij’ liet daarentegen zien dat de gesprekspartner in een gelijke of lagere sociale klasse zat. Vanaf 1960/1970 waren aanspreekvormen niet meer zo sterk gerelateerd aan status. Sindsdien worden ‘u’ en ‘jij’ gebruikt om een verschil in solidariteit aan te geven.
2. Solidariteit: binnen- en buitengroep
Solidariteit gaat over de vraag of de gesprekspartner deel uitmaakt van dezelfde groep (de binnengroep) of van een andere groep (de buitengroep). Een gesprekspartner die deel uitmaakt van de binnengroep, wordt aangesproken met ‘jij’. Valt de gesprekspartner buiten deze groep? Dan gebruikt een spreker ‘u’.
3. Respect en genegenheid: beleefdheidstheorie
Naast status en solidariteit is het gebruik van ‘u’ of ‘jij’ gekoppeld aan onze behoefte aan respect en genegenheid. Het gebruik van ‘u’ sluit aan bij de behoefte aan respect en het gebruik van ‘je’ bij de behoefte aan genegenheid. Afhankelijk van de behoefte waarop je in wilt spelen, kun je dus kiezen om de lezer met ‘u’ of ‘jij’ aan te spreken.
Dus…?
Houd rekening met de bovenstaande factoren in de keuze om lezers met ‘jij’ of ‘u’ aan te spreken. Wil je vooral inspelen op solidariteit, gelijkgestemdheid en genegenheid? Gebruik dan ‘je’. Wilt u respect laten zien en de lezer op een voetstuk plaatsen? Gebruik dan vooral ‘u’. Hopelijk ben(t) je/u hiermee verder geholpen.
Literatuur:
Jansen, F., & van Zalk, F. (2004). ‘Ze zeggen nog je tegen me’: Leeftijdgebonden voorkeur aanspreekvormen in een persuasieve webtekst. Tijdschrift voor Taalbeheersing, 26(4), 265-277.
Vismans, R. (2013). Aanspreekvormen in Nederlandstalige banneradvertenties. Tijdschrift voor taalbeheersing, 35(3), 254-276.